Dit was de titel van een artikel dat ik in februari 2007 als wetenschapsvoorlichter schreef voor de digitale nieuwsbrief van de Universiteit Leiden. Ik vond het dan ook grappig om te zien dat dit weekend in NRC Handelsblad een artikel van twee pagina’s stond over de voltooiing van het onderzoek van Jos Schaeken. Dat onderzoek gaat over de berichten op berkenbast die sinds 1951 gevonden zijn bij de Russische stad Novgorod. De bodemgesteldheid bij Novgorod is zodanig dat de berkenschors waarop geschreven werd, goed bewaard is gebleven.
Op donderdag 14 maart 2019 is de nieuwe roman van Hub van Wersch gepresenteerd. De president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), prof.dr.ir. Wim van Saarloos ontving het eerste exemplaar van Grijpen naar lucht. Onder grote belangstelling vond de presentatie plaats in het Klein Auditorium van het Academiegebouw van de Universiteit Leiden. Mr. Winnie Sorgdrager, minister van staat, leidde de bijeenkomst. Joep Engels (wetenschapsjournalist van dagblad Trouw) en mr.dr. Yvonne Erkens (voorzitter van de Commissie Wetenschappelijke Integriteit van de Universiteit Leiden en het LUMC) reageerden op de roman.
Hieronder is een korte video-impressie (4:35 min.) van de plechtigheid.
Grootste staking ter wereld
Voordat Hub van
Wersch het eerste exemplaar overhandigde aan Wim van Saarloos lichtte hij de
aanleiding tot de roman toe: “Het decor vormt een staking; niet zomaar
een staking, maar de grootste die de wereld ooit zag. De man die de staking
leidde was gevreesd en werd later vermoord.” De roman speelt zich af in de fascinerende metropool Bombay, het
tegenwoordige Mumbai (India). “Jammer genoeg kreeg die strijd buiten
India zeer weinig aandacht. Voor mij was dat een sterke drijfveer om deze roman
te schrijven,” aldus de auteur.
Prof. Wim van Saarloos neemt het eerste exemplaar van “Grijpen naar lucht” in ontvangst.
Hoofdpersoon is Stefan Smits die onderzoek doet naar deze staking en dringend succes nodig heeft om een leerstoel te bemachtigen. In de strijd om die leerstoel is Smits in gevecht met de Fransman Robert Picard. Voor het schrijven van de roman kon de auteur putten uit vergelijkbaar onderzoek dat hijzelf ooit deed in India. Tot hilariteit van de aanwezigen sprak Winnie Sorgdrager de hoop uit dat het bij die vergelijking zou blijven…
Wetenschapsfraude
Wetenschap
is in de literatuur een weinig beschreven fenomeen. En dat geldt nog meer voor
wetenschapsfraude. “Fraude ontstaat niet van de ene dag op de andere,” stelt
Hub van Wersch. “Die begint veel vroeger in een carrière en daarop heb ik me geconcentreerd.” Een
ander motief voor deze roman is ergernis. “Ik stoor me bijzonder aan de telkens
weer opduikende fraudegevallen. […] Ieder die bewust rotzooit met de eisen die
de wetenschap stelt aan het doen van onderzoek, verraadt de wetenschap en draagt
krachtig bij aan reduceren van wetenschap tot ‘ook maar een mening’. De
reputatieschade die de wetenschap zo oploopt, is enorm.”
De voorzitter van de bijeenkomst, mr. Winnie Sorgdrager, ondervraagt Hub van Wersch over zijn roman. Van links naar rechts: Hub van Wersch, Joep Engels, Wim van Saarloos, Winnie Sorgdrager en Yvonne Erkens.
In zijn toespraak viel Wim van Saarloos de auteur van harte bij
in zijn ergernis over de steeds weer naar buiten komende fraudegevallen die het
beeld van de wetenschap zo sterk schaden. In 1986, het jaar waarin Grijpen naar lucht speelt, werkte Van
Saarloos aan een groot onderzoekslaboratorium in Amerika. Zijn executive
director daar, Chandra Kumar Patel,
zei: “It is better to be first and wrong, than second and right.” In de woorden
van Van Saarloos: “Dat is geen fraude, maar wel ver over de schreef, want
strijdig met waar wetenschap voor moet staan.” Enthousiast schetste hij hoe de lezer
wordt meegezogen in de strijd tussen Stefan Smits en zijn rivaal Picard. Joep
Engels belichtte in zijn toespraak fraude in zijn eigen vakgebied, de
journalistiek. Hij haalde de frauduleuze praktijken van Perdiep Ramesar aan,
die nog niet zo lang geleden in Trouw verzonnen verhalen publiceerde. Belangrijke
factoren bij fraude zijn vaak de grote druk om te presteren en de ambitie van
de betrokkene. Deze druk erodeert zorgvuldige en integere wijzen van
wetenschapsbeoefening.
Geïnteresseerd publiek in een goed gevuld en sfeervol Klein Auditorium.
Yvonne Erkens tenslotte belichtte in haar verhaal de zorgplicht die universiteiten en andere onderzoeksinstellingen hebben tegenover hun onderzoekers. Ook zij gaf aan dat fraude ontstaat in een klimaat van prestatiedruk. De zorgplicht van een universiteit bestaat er dan in een klimaat te scheppen waarin de onderzoekers veilig en grondig hun werk kunnen doen, zonder voortdurend te worden afgerekend op hun output.
De auteur Hub van Wersch over zijn nieuwe roman (3:21 min):
De vijftien wenskaarten naar ontwerpen van de Japanse ukiyo-e-kunstenaar Kitagawa Utamaro zijn vandaag verschenen. Vijftien wenskaarten op A5-formaat met enveloppen in een mooi doosje. Ze zien er net zo mooi uit als ik gehoopt had. De drukker heeft goed werk geleverd! De gedichten op de prenten zijn door mij vertaald en staan op de achterkant van de kaart. Op de binnenkant kunt u uw eigen wens schrijven. Meer uitleg over de gedichten, de dichters en de afgebeelde vogels vindt u elders op mijn website, via deze link.
En een mooie exposé van kunstwerken van Marijke Schurink
Raden Adjeng Kartini, pionierster voor de rechten van Javaanse vrouwen
Een jaar geleden verscheen bij HaEs producties Honderd en één vrouwen versierd van Marijke Schurink. Honderd en één vrouwen versierd is een kunstproject dat is geïnspireerd op het geschiedenisproject 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis van Els Kloek. Ik ben er heel trots op dat ik de uitgever ben van Honderd en één vrouwen versierd. Maar niet alleen ben ik bij dit project betrokken, ook aan het vervolg van het project van Els Kloek 1001 vrouwen in de 20ste eeuw heb ik een (klein) steentje bijgedragen. Twee van de lemma’s in dat boek heb ik voorgedragen en geschreven: de Surinaamse onderwijzeres en geschiedschrijfster Maria Louise Vlier en de natuurkundige, wetenschapshistorica, museumdirectrice Truus van Cittert-Eymers.
Zaterdag 23 februari 2019 stond er een mooi interview met Els Kloek in NRC Handelsblad over haar project. Daarbij stonden ook vijf kunstwerken van Marijke Schurink afgebeeld. Lees hier de pdf van het artikel. En lees hier meer over het boek Honderd en één vrouwen versierd van Marijke Schurink.
Een set van 15 wenskaarten met enveloppen in een mooi doosje is verschenen op 28 februari 2019.
Een speelse poëziewedstrijd op een serie kaarten
In 1791 verscheen een boekje met houtsneden van vogels van de hand van de grote Japanse prentkunstenaar Kitagawa Utamaro (1753?-1806). De titel van het charmante boekje is Momochidori: kyōka-awase (百千鳥狂歌合). Letterlijk betekent dat “Honderdduizend vogels: een wedstrijd van gekke poëzie”. Honderdduizend (momochi) staat normaal gesproken voor ‘vele’, ‘talloze’ of ‘ontelbare’, maar omdat het gaat om vijftien prenten (op dubbele pagina’s) met ieder twee vogelsoorten, heb ik gekozen voor “Koor van vogels: een speelse poëziewedstrijd” als vertaling, mede vanwege de associatie met zingende vogels.
Van de vijftien dubbele pagina’s heb ik steeds één kaart gemaakt, met de afbeelding, de Japanse, Nederlandse en wetenschappelijke naam van de vogel, de gedichten in het Japans, de naam van de dichter en de vertaling. Op deze pagina komt straks meer achtergrondinformatie per kaart. Hier een voorbeeld van een van de kaarten in pdf. De kaart wordt zo gevouwen dat de prent op de voorzijde staat en de vouw boven. Als de kaart wordt open gevouwen staat boven de prent de uitleg en vertaling. De binnenzijde van de prent kan gebruikt worden om te beschrijven.
Kaart 12 als Nieuwjaarswens voor 2019
Op 31 december 2018 heb ik een voorproefje van de kaarten als Nieuwjaarswens voor 2019 per e-mailnieuwsbrief verstuurd. Deze kaart was nummer 12 met daarop afgebeeld drie (rots)duiven en twee ringmussen. Het feit dat volgens het bijbehorende gedicht de duiven Nieuwjaarsbonen pikken, was de reden om voor deze te kiezen. De kaart staat hier.
Vanaf wanneer zijn de kaarten verkrijgbaar?
De kaarten verschijnen op 27 februari en worden vanaf die datum uitgeleverd. De prijs voor de set van 15 wenskaarten met enveloppen in een mooi doosje is € 15,-. U kunt de kaarten nu al bestellen. Gebruik daarvoor a.u.b. het formulier hieronder.
Hoe maak je een boek over kaarten van een dorp als daar geen afzonderlijke kaarten van gemaakt zijn? Er bestaan heel wat boeken met als titel ‘…in kaart’ of iets dergeliiks. Voor de steden is dat relatief gemakkeliik. Je begint met de stadsplattegrond van Van Deventer en met een stadsplattegrond zoals die in de verschillende stedenatlassen zijn verschenen. Dit kan vaak worden aangevuld met plattegronden uit stadbeschrijvingen en wellicht met enkele losse stadsplattegronden, die in de loop van de negentiende en twintigste eeuw het licht zagen. Dat alles tezamen is met een toelichting al gauw voldoende voor een mooi boek(je).
Dit is het begin van de recensie in Caert-Thresoor van Vught en Cromvoirt in kaart van Ottie Thiers dat in november 2017 bij HaEs producties is verschenen.
Een baby past zich in het eerste levensjaar aan aan de taal die hij om zich heen hoort. Daardoor kan een taalachterstand ontstaan, die niet zo makkelijk is op te lossen, stelt hoogleraar Engelse taalkunde Janet Grijzenhout. Oratie 19 maart.
Baby’s beginnen al met taalleren in de buik van hun moeder
Baby’s die de klanken leren uit wat hun moedertaal zal worden, beginnen daar heel vroeg mee. Zelfs al in de buik van hun moeder. ‘In de twintigste week van de zwangerschap is het gehoorbeen al volgroeid. In de 28ste week kan de foetus hoge en lage tonen onderscheiden en is hij of zij gevoelig voor het ritme van de taal die de moeder gebruikt,’ vertelt Grijzenhout.
Weer een artikel van mijn hand voor de Universiteit Leiden. Lees het helemaal op de website van de universiteit.
Op 10 november 2017 is de atlas Vught en Cromvoirt in kaart verschenen. In het Bossche Stadsblad stond op 29 november 2017 een interview met de auteur Ottie Thiers.
Hoe kan het eigenlijk dat er zo ontzettend veel schriften in de wereld zijn? En waar komt dat van ons vandaan?
In het begin van de negentiende eeuw leefde er in Amerika een zilversmid, Sequoyah genaamd, die tot het Amerikaanse Cherokeevolk behoorde. Hij kon niet lezen en schrijven, maar kwam vaak in contact met blanken die dat wél konden, en besloot: dat wil ik ook voor de Cherokeetaal.
Sequoyah bedacht eerst tekens die hele woorden uitbeeldden, een beeldschrift dus. Al snel merkte hij dat er daarvoor te veel woorden waren. Daarom koppelde hij aan iedere lettergreep uit zijn taal een teken. 85 tekens bleken voldoende. Een aantal van die tekens leende hij van het Latijnse schrift; L staat in het Cherokee bijvoorbeeld voor de lettergreep tle, en W voor la. Het Cherokeeschrift sloeg snel aan, en het wordt tot op de dag van vandaag gebruikt.
Het openingsartikel van het novembernummer 2017 van Onze Taal is van mijn hand! Taal en schrift.
Nietzsche bekritiseerde Spinoza. Maar de beide filosofen hebben meer gemeen dan altijd wordt gedacht, stelt de jonge Roemeense filosoof Razvan Ioan. Promotie op 1 november.
Fundamentele filosofische problemen
Ioan onderzocht beide sleutelfiguren uit de moderne wijsbegeerte vanuit een geheel nieuwe invalshoek. Er zijn al wel vergelijkende onderzoeken naar Spinoza (1632-1677) en Nietzsche (1844-1900) gedaan, vertelt hij. ‘Maar geen van die onderzoeken richtte zich op hun visie op het lichaam.’ Juist door deze invalshoek lukte het Ioan om de overeenkomsten en verschillen op een nieuwe manier te benaderen. ‘Beiden zien het lichaam als de sleutel tot het oplossen van fundamentele filosofische problemen.’ Het citaat van Spinoza in de titel van het proefschrift (en dit artikel) geeft al aan dat hij nog zoekende was.
Weer een artikel van mijn hand voor de Universiteit Leiden. Lees het helemaal op de website van de universiteit.
