Ik heb het al eens eerder gehad over zogenoemde valse vrienden; ogenschijnlijk gelijke woorden tussen twee talen, maar die toch een – soms verraderlijk – verschil in betekenis hebben. Een ander mooi voorbeeld van zo’n misleidend woordpaar schoot mij onlangs weer te binnen. Het is er een waarvan ikzelf jaren geleden het ‘slachtoffer’ werd.
In 1985 leidde ik voor het eerst een paar fietstochten in Japan. Dat jaar fietste ik in opdracht van de Nederlandse Jeugdherbergcentrale twee keer van Tokio naar Osaka met een sleep Europeanen, voornamelijk Duitsers en Nederlanders, in mijn kielzog. Hoewel, soms fietste ik in hun kielzog mee. De reis was low budget. De totale prijs voor drie weken vakantie mocht niet boven de 4000 gulden uitkomen, anders kwamen er niet genoeg gegadigden. Daarom fietsten we zelf en sliepen we in jeugdherbergen. Dat was overigens geen enkel probleem, want ook al was een groot deel van de tocht erg bergachtig, als een deelnemer eens geen zin had om zelf te fietsen, dan was een opgestoken duim vaak al genoeg om een pick-up te laten stoppen en de lifter naar iedere gewenste bestemming te brengen.
Zoals ik al vermeldde, bestond een groot deel van mijn reisgezelschap uit Duitsers. Daarom had ik er de gewoonte van gemaakt om iedere ochtend bij het ontbijt het programma van die dag door te nemen in het Duits. Steevast begon ik mijn ochtendlijke praatje met de woorden: “Darf ich um euere Andacht beten.” Daarmee kreeg ik ze inderdaad mooi stil en kon ik dus mijn verhaal houden. Op de laatste dag van de eerste tocht, bij het afscheid, werd ik uitgebreid bedankt voor mijn goede zorgen en iedereen sprak er zijn waardering over uit dat ik ze steeds in het Duits had toegesproken. Toch vertrouwde een van de deelnemers mij toe, dat ze steeds zo’n plezier hadden gehad om dat zinnetje waarmee ik de dag opende.
Schilderij van Eduard Veith ‘Andacht in der Kirche’
Wat bleek namelijk? Het Duitse ‘Andacht’ wordt eigenlijk alleen in religieuze zin gebruikt en betekent eerder zoiets als ‘devotie’ dan als ‘aandacht’. Uiteraard hadden ze wel begrepen dat ik ‘Aufmerksamkeit’ bedoelde, maar omdat ze ‘Andacht’ zo charmant vonden klinken, had niemand mij dat eerder verteld. De tweede reis heb er steeds zorgvuldig op gelet dat ik hier het woord ‘Aufmerksamkeit’ gebruikte.