Valse vrienden zijn een leuke ondercategorie van etymologie. Woorden die tussen twee talen een sterke uiterlijke gelijkenis vertonen, maar waarvan de betekenis nogal afwijkt. Een bekend voorbeeld hiervan is het Engelse “global”, dat uiteraard sprekend lijkt op het Nederlandse “globaal”, maar dat een totaal andere betekenis heeft. “Global” is “wereldwijd, wereldomspannend” en “globaal” betekent “ongeveer, oppervlakkig”.

De valse vrienden zijn altijd het opvallendst tussen nauw verwante talen, zoals het Nederlands en het Duits of Engels. Misschien omdat je het daar juist niet verwacht, maar natuurlijk ook omdat die talen veel woorden hebben die hetzelfde klinken. Overigens hebben die woorden vaak ook dezelfde oorsprong, zoals “dis” en “kween” die ik hier al eerder behandeld heb. Het voorbeeld van vandaag behoort niet tot de categorie “zelfde oorsprong”.

Een Asbach is geen asbak

In de tijd dat er in de horeca nog gerookt mocht worden, kon het gebeuren dat een Nederlander die in een Duitse Kneipe om een asbak had gevraagd, zomaar een glas cognac voorgeschoteld kreeg. Dat was dan geen aardige geste van de ober, maar het gevolg van de slechte beheersing van het Duits door de klant. Die had dan vrijwel steevast gevraagd om een “Aschbach”, wat hem de natuurlijke tegenhanger van “asbak” leek te zijn.

Wat de ober bracht was dan ook geen echte cognac, maar de Duitse variant ervan: de “Asbach Uralt”. Wellicht zal de ober even zijn wenkbrauwen hebben opgetrokken, zeker als de bestelling in de vroege ochtend werd gedaan, maar hij zal in de slechte uitspraak toch geen reden hebben gezien de bestelling anders te interpreteren. Het Duitse woord voor “asbak” wijkt namelijk zo sterk af dat die optie gewoon niet bij hem op zou komen. De Duitse “Aschenbecher” is namelijk geen “bak”, maar een “beker”.

Of misschien toch een asbak?

(Eerder geplaatst op mijn oude weblog op 22 juni 2011.)

Email en RSS