Op donderdag 14 maart 2019 is de nieuwe roman van Hub van Wersch gepresenteerd. De president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), prof.dr.ir. Wim van Saarloos ontving het eerste exemplaar van Grijpen naar lucht. Onder grote belangstelling vond de presentatie plaats in het Klein Auditorium van het Academiegebouw van de Universiteit Leiden. Mr. Winnie Sorgdrager, minister van staat, leidde de bijeenkomst. Joep Engels (wetenschapsjournalist van dagblad Trouw) en mr.dr. Yvonne Erkens (voorzitter van de Commissie Wetenschappelijke Integriteit van de Universiteit Leiden en het LUMC) reageerden op de roman.

Hieronder is een korte video-impressie (4:35 min.) van de plechtigheid.

Grootste staking ter wereld

Voordat Hub van Wersch het eerste exemplaar overhandigde aan Wim van Saarloos lichtte hij de aanleiding tot de roman toe: “Het decor vormt een staking; niet zomaar een staking, maar de grootste die de wereld ooit zag. De man die de staking leidde was gevreesd en werd later vermoord.” De roman speelt zich af in de fascinerende metropool Bombay, het tegenwoordige Mumbai (India). “Jammer genoeg kreeg die strijd buiten India zeer weinig aandacht. Voor mij was dat een sterke drijfveer om deze roman te schrijven,” aldus de auteur.

Hoofdpersoon is Stefan Smits die onderzoek doet naar deze staking en dringend succes nodig heeft om een leerstoel te bemachtigen. In de strijd om die leerstoel is Smits in gevecht met de Fransman Robert Picard. Voor het schrijven van de roman kon de auteur putten uit vergelijkbaar onderzoek dat hijzelf ooit deed in India. Tot hilariteit van de aanwezigen sprak Winnie Sorgdrager de hoop uit dat het bij die vergelijking zou blijven…

Wetenschapsfraude

Wetenschap is in de literatuur een weinig beschreven fenomeen. En dat geldt nog meer voor wetenschapsfraude. “Fraude ontstaat niet van de ene dag op de andere,” stelt Hub van Wersch. “Die begint veel vroeger in een carrière en daarop heb ik me geconcentreerd.” Een ander motief voor deze roman is ergernis. “Ik stoor me bijzonder aan de telkens weer opduikende fraudegevallen. […] Ieder die bewust rotzooit met de eisen die de wetenschap stelt aan het doen van onderzoek, verraadt de wetenschap en draagt krachtig bij aan reduceren van wetenschap tot ‘ook maar een mening’. De reputatieschade die de wetenschap zo oploopt, is enorm.”

In zijn toespraak viel Wim van Saarloos de auteur van harte bij in zijn ergernis over de steeds weer naar buiten komende fraudegevallen die het beeld van de wetenschap zo sterk schaden. In 1986, het jaar waarin Grijpen naar lucht speelt, werkte Van Saarloos aan een groot onderzoekslaboratorium in Amerika. Zijn executive director daar, Chandra Kumar Patel, zei: “It is better to be first and wrong, than second and right.” In de woorden van Van Saarloos: “Dat is geen fraude, maar wel ver over de schreef, want strijdig met waar wetenschap voor moet staan.” Enthousiast schetste hij hoe de lezer wordt meegezogen in de strijd tussen Stefan Smits en zijn rivaal Picard. Joep Engels belichtte in zijn toespraak fraude in zijn eigen vakgebied, de journalistiek. Hij haalde de frauduleuze praktijken van Perdiep Ramesar aan, die nog niet zo lang geleden in Trouw verzonnen verhalen publiceerde. Belangrijke factoren bij fraude zijn vaak de grote druk om te presteren en de ambitie van de betrokkene. Deze druk erodeert zorgvuldige en integere wijzen van wetenschapsbeoefening.

Yvonne Erkens tenslotte belichtte in haar verhaal de zorgplicht die universiteiten en andere onderzoeksinstellingen hebben tegenover hun onderzoekers. Ook zij gaf aan dat fraude ontstaat in een klimaat van prestatiedruk. De zorgplicht van een universiteit bestaat er dan in een klimaat te scheppen waarin de onderzoekers veilig en grondig hun werk kunnen doen, zonder voortdurend te worden afgerekend op hun output.

De auteur Hub van Wersch over zijn nieuwe roman (3:21 min):

Bestelgegevens

Hub van Wersch

Grijpen naar lucht

Fraude, moord en wetenschap

ISBN: 978-94-92513-08-3
Prijs: € 24,95

Bestelformulier

Email en RSS