Zaterdag 16 november was ik op het Onze Taalcongres in het Chassétheater in Breda. Een interessant congres met veel bijdragen rond het thema etymologie. Een onderwerp dat mij altijd weer aanspreekt.

Vast onderdeel van het congres in de pauze is steevast een taalquiz. Ook dat vind ik altijd leuk om aan mee te doen. De quiz bestaat steeds uit één ronde met vragen waaraan zo’n twaalf personen kunnen deelnemen. Je kunt bij iedere vraag kiezen uit de opties ‘waar’ of ‘niet waar’ en als je het antwoord fout hebt, lig je er meteen uit. De ronde eindigt als er één persoon overblijft die dan een prijsje mag kiezen.

Zaterdag bleek hoe belangrijk het is om – zeker bij een quiz – een vraag goed te formuleren. De vraag waarop ik eruit kwam te liggen was deze: “vroeger nam men onterecht aan dat het woord ‘kwark’ voor het yoghurtachtige product, een leenwoord uit het Engels was”. Dat klopt, dacht ik meteen, want het is immers een leenwoord uit het Duits en ik wist dat men lang heeft gedacht dat het uit het Engels kwam. Overtuigd stak ik dan ook het groene kaartje “waar” omhoog. Maar tot mijn verbazing had ik het oranje kaartje “niet waar” moeten opsteken.

De uitleg was namelijk: “’kwark’ is een leenwoord uit het Duits en niet uit het Engels”. Ik wilde uiteraard geen discussie aangaan op de speelvloer; het is immers maar een spelletje en dat zou erg kleinzielig zijn geweest. Ik nam dus mijn verlies en verliet de kring. Wel wisselde ik met een medeslachtoffer blikken van onbegrip en beiden spraken we aan elkaar onze verbazing uit over de formulering van de vraag.

Het is dus duidelijk een misverstand, maar het kostte me toch wel wat hoofdbrekens om de oorzaak van dit misverstand te doorgronden. Eerst dacht ik dat het kwam door het woord ‘onterecht’, maar dat is het niet. Het komt door de combinatie van ‘onterecht’ met het werkwoord ‘aannemen’. Als de vraag was geweest: “vroeger werd het woord ‘kwark’ voor het yoghurtachtige product, onterecht aangezien voor een leenwoord uit het Engels”, dan was het antwoord ondubbelzinnig geweest. Maar door de combinatie met ‘aannemen’ wordt het onduidelijk waarnaar ‘onterecht’ verwijst. Is dat ‘het feit dat men het dacht’ of is het ‘het feit dat het een Engels leenwoord zou zijn’. Ik koos voor de eerste mogelijkheid, maar de vragenmaker had de keuze voor de tweede gemaakt.

Email en RSS